"Хрысціянства і літаратура". Джоан Кэтлін Роўлінг (VII)
Сёння мы працягваем
знаёміцца з творчасцю Джоан Кэтлін Роўлінг, на прыкладзе яе вядомай сэрыі кніг пра
Гары Потэра. У мінулай перадачы я закрануў тэму навяртання і мы разгледезі асобу хатняга
эльфа Крычара (у расійскім перакладзе – Кікімер), які перажыў сваеасаблівую метаною,
перамяняючыся з азлобленага і не сымпатычнага слугі ў шчырага прыхільніка Гары Потера
і барацьбіта супраць Воландэморта. Сёння мы пачнем з таго, што працягнем тэму эльфаў
і пазнаёмімся з яшчэ адным прадстаўніком гэтай магічнай расы – Добі.
Эльфы
і свабода
Я ўжо ўзгадваў у мінулай перадачы пра тое, што хатнія эльфы –
гэта фактычна нявольнікі чараўнікоў, якія могуць атрымаць свабоду толькі пры адной
умове – атрымаць з рук свайго гаспадара нейкую вопратку ў дар. Няволя не асабліва
турбуе хатніх эльфаў, яны ўспрымаюць яе як нешта натуральнае. У сваёй працы на гаспадароў
яны бачаць сэнс жыцця. Гэта чароўная раса можа быць архетыпам пэўнай групы людзей
з адпаведным светапоглядам і стаўленнем да жыцця.
Сапраўды, Роўлінг па-мастацку
карыстаецца гэтым мастацкім вобразам, каб звярнуць нашу ўвагу, што свабода – гэта
рэч вельмі далікатная ды не кожны ў стане свабодай скарыстацца сабе на дабро, не кожны
гатовы да таго, каб быць у поўні свабодным.
Вось жа ў чацьвёртай кнізе
патарыяды сяброўка Гары – Герміёна Грэйнджэр – сутыкаецца з нявольніцтвам эльфаў.
Яна абурана гэткай з'явай і вырашае змагацца за іх права. Для гэтага Герміёна стварае
арганізацыю пад назвай "Грамадскае аб'яднанне ўзнаўлення незалежнасці эльфаў", у
скарачэнні "Г.А.Ў.Н.Э.". Уступілі ў гэту арганізацыю "дабраахвотна-прымусова" Гары
Потер і Рон Увізлі. Аднак бурная дзейнасць за правы эльфаў не выклікае энтузіязм ў
саміх эльфаў – яны не жадаюць каб іх прымусова вызвалілі, а працаваць за грошы для
іх здаецца абсурдам. Праз нейкі час Герміёна адмаўляецца ад свайго "грамадскага аб'яднання",
але ўсё роўна марыць даць эльфам свабоду.
Добі – вольны эльф
Аднак
і сярод эльфаў бываюць выключэнні. І такім выключэннем з'яўляецца эльф Добі – вольны
эльф. Самому вызваленне эльфа папярэджвае асобная гісторыя, якую я не буду пераказваць
– скажу толькі, што гэта Гары спрычыніўся таму, што Добі стаў вольным эльфам.
Добі
заўсёды ставіўся да Гары вялікай любоўю і павагай, а пасля свайго вызвалення быў бязмерна
ўдзячны маладому чараўніку. Добі дапамагае Гары і яго сябрам у розных складаных сітуацыях,
аж урэшце ратуючы іх аддае сваё жыццё. Гэта вельмі кранальны момант у кнізе, калі
Гары пакутуе з-за смерці Добі ды сваімі ўласнымі рукамі (без дапамогі чараў) выкапвае
яму магілу ды хавае яго. Роўлінг у ўзаемаадносінах Гары і Добі паказала такія агульначалавечыя
і хрысціянскія вартасці, як вернасць, сяброўства, удзячнасць, спачуванне, гераізм
і любоў.
Сям'я Малфлояў
Скончыўшы з эльфамі вернемся на яшчэ
на момант да тэмы навяртання. На гэты раз прыгледзімся да сям'і Малфлояў – Люціуса,
Нарцысы і іх сына Драко. Гэта сям'я багатых чыстакроўных чараўнікоў, шляхетнага роду.
Люцыўс Малфлой – пажыральнік смерці са стажам. Ён напышлівы і пагардлівы ў адносінах
да бедных і тых, хто не можа пахваліцца чысцінёй крыві. Яго сын – Драко – падобна
сябе паводзіць у адносінах да Гары і яго сяброў.
Напрацягу ўсёй патарыяды
адбываецца супрацьстаянне паміж Гары і яго сябрамі з аднаго боку ды Малфлоямі з другога.
Гэтак у другой кнізе Гары Потэр і Таемны пакой, Люцыус прыносіць Дзённік Рэдла (цяжкрыж
Воландэморта) ў Хогвартс, што амаль не стаецца прычынай смерці Джынні Ўвізлі. У маёнтку
Люцыўсаў размяшчаецца штаб-кватэра Пажыральнікаў смерці...
Гэта далёка
не поўны спіс усіх злачынстваў Люцыуса і яго блізкіх, аднак ёсць нешта такое, што
выклікае сімпатыю да гэтай сям'і. Мяркую, што гэтую сімпатыю выклікае любоў і салідарнасць
паміж самімі Малфлоямі. Драко шчыра любіць і ганарыцца сваім бацькам, а Люцыўс прымае
актыўны ўдзел у жыцці свайго сына, намагаецца зрабіць для яго як найлепш (вядома паводле
свайго разумення). Ён уваходзіць у раду апекуноў школы, купляе слізэрынскай камандзе
гульцоў у квідзіч новыя мётлы (гэтым фактычна купляючы месца лаўца для Драко ў камандзе).
Асабліва
належыць адзначыць любоў Нарцысы да свайго сына. Яна прадстае чытальніку як ўзорная
маці. Нарцыса настойвае, каб Драко вучыўся ў Хогвардзе не далёка ад дома (бацька ж
хацеў яго адправіць у вучэльню для чыстакроўных), яна пасылае сыну кожны дзень, напрацягу
першага году навучання, цукеркі ды пірагі...
Калі Люцыуса, пасля няўдалай
аперацыі Пажыральнікаў смерці, кідаюць у вязніцу Азкабан, а Воландэморт загадвае Драко
забіць свайго дырэктара школы Дамблдора, Нарцыса разумее, што гэта смяротны вырак
яе сыну. Яна кідаецца па дапамогу да адзінага чалавека, якому яна давярае – да Сэверуса
Снэйпа. Прафесар зелляварэння сапраўды дае ёй абяцанне дапамагчы яе сыну, якое стрымлівае.
Хоць
паміж Гары і Драко пануюць варожыя адносіны, аднак у іх Драко не ў стане перайсці
пэўную маральную мяжу. Калі Гары са скажоным закляццем тварам трапляе ў палон Пажыральнікаў
смерці і Белатрыса просіць Драко апазнаць Потера, але той не дае станоўчы адказ. Увогуле
складваецца ўражанне, што калі Драко непасрэдна сутыкнуўся з сапраўдным злом, то ён
разумее, што не жадае мець з ім нічога супольнага.
Урэшце падчас апошняй
бітвы за Хогвартс, калі Цёмны Лорд задвае Нарцысе праверыць, ці Гары сапраўды памёр,
паміж імі адбываецца наступны кароткі дыялог: «Ён жывы? Драко ў замку?», - запытала
ледзь чутна Нарцыса. «Так» - гэтак жа ціха выдыхнуў Гары. Пасля гэтага Нарцыса крычыць
Воландэморту, што Гары мёртвы. Гэта вельмі шляхетны ўчынак, з якога чараўніца не мела
нейкай асабістай выгады. Нарэшце падчас бітвы Малфлоі нават не спрабуюць біцца – яны
шукаюць адзін аднаго, каб уратаваць тое, што для іх найбольш каштоўнае – іх сям'ю.
Сябры,
клапаціцеся пра сваю сям'ю і... добрага вам чытання!